سنخ شناسی مشارکت اصحاب حاضر در غزوه احد براساس منابع تاریخی و آیات قرآن

عملکرد صحابه در غزوه احد بسیار حائز اهمیت است زیرا شکست در این نبرد, حاصل کوتاهی سپاهیان و صحابه در اجرای اوامر شخص پیامبر (ص) و عدم پایداری آنان تا پایان نبرد بود. مشارکت اصحاب در این غزوه دارای کیفیت های متفاوتی بود. به طوری که می توان با استفاده از تفاوت های موجود, رفتار و عملکرد آنان در صحنه نبرد را سنخ شناسی نمود. وجود اختلاف در سنخ شناسی برآمده از منابع تاریخی و آیات قرآنی, زمینه ی مناسبی جهت بررسی تطبیقی این دو نوع گونه شناسی را فراهم ساخته است. این پژوهش با رویکرد توصیفی و با قصد تطبیق دادن سنخ شناسی های برگرفته از آیات قرآن و منابع تاریخی از اصحاب حاضر در غزوه احد انجام یافته است. همچنین سعی شده تا با استفاده از شیوه های سنخ شناسی و دسته بندی اطلاعات ، روش های آماری و در قالب جداول و نمودارهایی به مقایسه و تطبیق میان فراوانی اصحاب و آیات مورد بررسی, در گونه های همراه کامل, همراه حداکثری, نیمه همراه, همراه حداقلی و غیرهمراه پرداخته شود. در یک دید کلی، تفاوت میان سنخ های قابل استنباط از منابع و سنخ های برآمده از آیات قرآن، در اختلاف توجه آنها به صحابه مقاوم و موثر در احد و یا صحابه فراری و غیر موثر در آن نبرد است. به طوری که اکثریت افراد معرفی شده در منابع تاریخی در سنخ همراه کامل قرار می گیرند درحالی که اکثر آیات قرآنی مربوط به احد به سایر گونه ها یعنی همراه حداکثری, نیمه همراه و غیرهمراه پرداخته اند. با توجه به نتایج به دست آمده, بالاترین میزان فراوانی اصحاب حاضر در احد براساس منابع تاریخی مربوط به سنخ همراه کامل با ?? درصد بوده است. و سایر سنخ ها، سنخ همراه حداکثری ? درصد, نیمه همراه ? درصد, همراه حداقلی ? درصد, غیرهمراه ? درصد از مجموع صحابه ی مورد بررسی در این پژوهش را تشکیل داده اند. از سویی دیگر, بالاترین میزان فراوانی آیات مربوط به احد, مربوط به سنخ های همراه حداکثری, نیمه همراه و غیرهمراه با مجموع 70 درصد می باشد و فقط 30 درصد آیات به ذکر همراهان کامل در این نبرد پرداخته اند.